شهرستان سرپل ذهاب یکی از شهرستان‌های مهم استان کرمانشاه ایران است. مرکز این شهرستان شهر سرپل ذهاب است. جمعیت این شهرستان در سال ۱۳۹۵، برابر با ۸۵٬۳۴۲ نفر بوده‌است.و از لحاظ جمعیت رتبه سوم استان است بسیاری از مردم شهرستان‌های اطراف برای بسیاری از امور خود باید به سرپل ذهاب بروند

این شهرستان با قدمتی بالغ بر ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح با فاصله ۶۶۵ کیلومتری از تهران واقع گردیده‌است و از شهرستانهای مرزی و باستانی و زر خیز استان کرمانشاه است. این شهرستان هم‌اکنون نیز یکی از مهم‌ترین مناطق استان کرمانشاه محسوب می‌شود؛ و از جهات مختلف دارای اهمیت است

صنایع دستی شهرستان سرپل ذهاب را قالی، گلیم و جاجیم که محصولات آن‌ها با نقش‌های زیبا و مرغوب تزیین داده می‌شوند تشکیل می‌دهند. جمعیتی از مردمان کلهر ایوان غرب از زمان‌های گذشته در این شهرستان به ویژه در دهستان‌های قلعه شاهین و دیره حضور دارند. دارای دو بخش مرکزی و قلعه شاهین است.

شهرستان سرپل ذهاب از شمال با شهرستان ثلاث بابا جانی؛ از غرب به شهرستان قصر شیرین؛ از جنوب با گیلانغرب و از غرب هم با کشور عراق و شهرستان قصر شیرین همجوار است.

این شهرستان داری ۶ دهستان و ۱۶۳ روستا میباشددر روز ۲۱ آبانماه ۱۳۹۶ زلزله ۷ ریشتری باعث تخریب ۱۴ هزار واحد مسکونی این شهرستان و قریب به ۱۰۰۰ نفر کشته و زخمی شدند در چهارم آذر ۱۳۹۷ پس از گذشت ۱ سال از زلزله ۷٫۳ ریشتری زلزله ای با قدرت ۶٫۴ ریشتر سرپل ذهاب را لرزاند و خساراتی بجا گذاشت اما خوشبختانه کشته نداشت

وضعیت آب و هوایی

ارتفاع متوسط شهرستان از سطح دریا ۵۵۰ متر بوده و در یک تغییر ناگهانی ارتفاع نسبت به شرق شهرستان در فاصله بطول کمتر از ۱۰ کیلومتر پس از طی گردنه پاتاق به بیش از ۱۰۰۰ متر می‌رسد که این خود باعث ایجاد طبیعتی بسیار جذاب، دلپذیر و کاملاً متفاوت با اقلیم سرزمینهای قرار گرفته بر روی ارتفاعات مذکور می‌شود.

علاوه بر آن این امر باعث ایجاد جریان‌های آب سطحی و تغذیه سفره‌های زیرزمینی دشتهای حاصلخیز این شهرستان گردیده‌است.

شهرستان سرپل ذهاب در جلگه‌ای نسبتاً وسیع که اطراف آن را ارتفاعات و تپه ماهورهای احاطه کرده که باعث دشتهای مستعد حاصلخیز دشت ذهاب (زهاو)، قلعه شاهین (قلا شاین)، که به نوبه خود به لحاظ دارا بودن رودخانه‌ها، سرابها و چشمه سارهای متعدد و فراوانی از جمله رودخانه الوند (ئه لوه ن)، دله شیر (ده له شیر)، گلم کبود (گوله م که وه) و سراب ماراب (ماراو)، گلو دره، پیران، سرابگرم (سراو گرم)، قره بلاغ و قلعه شاهین منحصربه‌فرد می‌باشد.

شهرستان سر پل ذهاب دارای آب و هوایی با زمستانهای معتدل و تابستان‌های گرم بوده و حداکثر نزولات جوی در زمستان و مقدار کمی بهار بوده و پائیز و تابستانی خشک و بی باران دارد. بر اساس تقسیم‌بندی دارای سه اقلیم متفاوت با زمستانی معتدل و تابستانی گرم و طولانی در قسمت مرکزی و زمستانی سرد و تابستانی خنگ در قسمت شمالی و زمستانی ملایم و تابستانی گرم در قست شمال غربی با متوسط میزان بارندگی ۵۰۰ میلی‌متر در سال و درجه حرارت ۳/۴ درجه در سردترین ۴۴/۸ درجه در گرمترین ماه سال وبا تعداد روزهای یخبندان آن برابر با ۱۵ روز را شامل می‌شود. کشاورزی در شهرستان سرپل ذهاب به شکل سنتی و شامل دو آبی و دیم است. رواج کشاورزی در این ناحیه به علت خاک مساعد و آب فراوان است. آب کشاورزی از رودخانه‌های متعدد و چاه‌های ژرف و نیمه ژرف تأمین می‌شود. در این شهرستان باغداری نیز رواج زیادی داشته و شامل پرورش درختان سیب، انار، گلابی و انجیر می‌شود که تمام آن‌ها در زمره اقلام صادراتی سرپل ذهاب محسوب می‌شوند. این منطقه با توجه به اب وهوای گرمی که دارد دامداران مجبور به کوچ در ییلاق و قشلاق می‌باشند، و چون کوه بسیار زیبا و بزرگی با تمام خصیصه‌های کوه‌های سردسیری که دارد این امکان برای دامداران و کوچ نشینان به خوبی فراهم شده‌است.